Lees ook: Grenzeloze Gastvrijheid, Ontmoeting In Vught, Het Recht Op Gevangenschap, Bevrijdingsdag? Voor Wie?, Met Dichtgeplakte Mond, Brand! 11 doden vermoord door het beleid van de ministers Donner en Verdonk.
Groeten Uit Holland
Een bezoek aan Schiphol...Aankomst en vertrek. De Schiphol terminals zijn vol bedrijvigheid van gespannen verwachting. Op rijen beeldschermen in de gangen en hallen kun je zien waarheen, waarvandaan en hoe laat. Planning is alles. Maandenlange voorbereiding soms. Koffers, tassen, en rugzakken puilen uit op karretjes, maar toch heerst er ook een soort kalmte want iedereen heeft er zin in en neemt er de tijd voor. Cash, tickets, change is de lokroep die hier klinkt. Of je nu weggaat naar zonniger oorden, of aankomt vol dromen over de vrijheid van dit land. Hotels zijn er genoeg rond schiphol en Amsterdam lonkt. Grachten, rondvaartboten, coffeeshops, de rosse buurt...
In winkeltjes in de Plaza liggen souvenirs uitgestald, van Delfts blauw tot knuffelbeesten. Uit speakers klinkt ondefinieerbare muzak die tot kooplust aan moet moedigen. Uitgelaten kinderen, voort schuifelende ouderen. Hele families in tijdelijke volksverhuizing. De luchthaven is een plaats van plezier en vertegenwoordigt iets om naar uit te zien. Ooit zat ik hier met een goedbetaalde schnabbel Valentijns-gedichten te schrijven bij een ijssalon, voor mensen onderweg naar hun geliefde. Twee jaar geleden stapte ik zelf op het vliegtuig voor een reis door de Verenigde Staten, en huilde zachtjes over die wat al te haastige zoen waarmee ik om drie uur in de ochtend afscheid van mijn vrouw had genomen.
Vliegtuigen. Zij geven de mensen vleugels, een weidse blik. Zo'n blik waarmee ik hier mensen zie vertrekken naar een zorgvuldig uitgekozen bestemming op deze steeds kleiner wordende wereld. Zelf loop ik hier vandaag wat vertwijfeld rond en tuur door de glazen ruiten waarachter onbekenden hun koffers van de lopende band pakken. Thuiskomst. Open armen.
Een vlucht uit Hong Kong komt hier aan. Vandaag zou ze terugkomen uit China, meen ik me te herinneren, maar of het deze vlucht is, weet ik niet. Ik ben hier maar toevallig, want het was een ingeving om hier heen te gaan in die paar overgebleven uren. Zal ik haar tegenkomen? Zal ik haar aanspreken als ik haar zie?
Ik ruik koffie en vers gebakken broodjes. Food with a View kun je hier krijgen, getuige een uithangbord, maar ik heb geen trek. Tenslotte verlaat ik de aankomsthal. Wat een onzinnig idee om hier te gaan staan wachten of ze misschien komt, die minister. Naar buiten dan, met uitzicht op de landingsbanen. Er is het voortdurend geraas van vliegtuigmotoren die stilstaan of taxiën. Er zijn meer mensen die toezien, grif een paar euro voor een kijker betalen. 'Dag familie, tot over drie weken.' De wind waait stevig door mijn haren, suist in mijn oren. Waar gaan de mensen heen? Australië? Nieuw Zeeland? Het is een reis waar ik van droom.
Anthony Fokkerweg, Schiphol Oost. Had Fokker ooit kunnen voorzien dat de toestellen die hij bouwde op deze manier gebruikt zouden worden? Op een bord, niet al te opvallend, valt te lezen: Rechtbank Haarlem, Arrondissementsparket, Koninklijke Marechaussee, cellencomplex.
Zojuist nog stond ik bij een bedrijf voor een slagboom en had, om geen argwaan te wekken, in keurige regeringstermen gevraagd waar het 'uitzetcentrum' was. De bewaker legde het uit: Doorrijden langs de weg moest ik, dan na het Anthony Fokker businesspark rechtsaf. Ten Pol zou die straat heten en hij voegde er in één adem aan toe: 'Dat is waar de bolletjesslikkers en de uitgeprocedeerde asielzoekers zitten en waar die demonstraties waren,' In mijn werkkamer hangt nog het krantenknipsel van een bezetting op 29 maart. Op het spandoek staat 'Niet open maar slopen'. Hadden ze het maar gedaan, dat slopen, toen ze er zo gemakkelijk in waren gekomen. Nu is het te laat en kan ik hier alleen nog roepen: 'Sluiten en slopen!' en ik stel me er een Bastille-achtige bestorming bij voor.
Het terrein is omgeven door een hekwerk met drie lijnen prikkeldraad er overheen getrokken. Een hekwerk gefabriceerd door Heras, 'vormgever van veiligheid'. Je zou hier geen bajes verwachten, eerder een bedrijf in zaken die het daglicht niet kunnen verdragen. Feitelijk is dat het ook.
Dit is nog maar de eerste omheining en ik sta er voor in mijn eentje, sta er nietig te zijn. Niks geen massa mensen om de poorten van de angst omver te werpen, te doorbreken. Hier heerst, ver van de positief geladen spanning van de vertrekhal van Schiphol met een reisje in den verre in het vooruitzicht, een benauwende stilte. Camera's registreren mijn onderzoekende blik en de kentekenplaat van mijn auto. Ik zou door de eerste omheining naar binnen kunnen rijden, want het hek staat open, een slagboom uitnodigend omhoog. Parkeerplaats voor bezoekers. Bezoekers van een kille omgeving voor een kille praktijk.
De omgeving waarin deze grensgevangenis zich bevindt, laat zien hoe er over de tot deportatie veroordeelde mensen wordt gedacht. Afval op een braakliggend terrein. Een autowrak, vroeger een snelle rode sportwagen, heeft er in de fik gestaan. Een weggegooide koelkast ligt er op zijn kant, en er slingert onherkenbare plastic rommel rond, zakken en pvc pijpen liggen er, en stapels afgedane houten balken, planken en platen, en dat alles temidden van brandnetels, klaprozen, wildgroeiende grashalmen, boterbloemen en distels. Ook hier geldt: Verboden toegang, artikel 461 Wetboek van Strafrecht. Ja hier, opgeslagen achterin het bedrijventerrein van Schiphol Oost, lijken de mensen weinig meer voor te stellen dan afgedankte goederen die verscheept moeten worden. De gebouwen, grijs en mat, lijken eerder kantoren, maar ik zie het wel, de luchtkooien, de tralies die eerder roosters voor de ruiten lijken omdat ze horizontaal geplaatst zijn en niet verticaal. Als je goed verder kijkt, zie je de rollen prikkeldraad vervaarlijk over een steviger hekwerk dan het simpel door te knippen Heras hangen. Op het terrein staat nog een bouwkeet met het opschrift 'Voor u, van u'.
Afgelopen week stuurde iemand mij een brief van onze minister Verdonk. Zij is het, die vandaag terug komt uit China van een snoepreisje, ook wel werkbezoek geheten. Een schande vindt zij het, dat ik het woord 'kampen' gebruik. Het doet zo aan de tweede wereldoorlog denken. Maar die oorlog heeft er niets mee te maken. Dit is een nieuwe oorlog. Een oorlog ver van hier, maar niet voor die mensen daar binnen. Voor hen is oorlog iedere dag, voor hen is dat prikkeldraad voelbaar, zijn de tralies echt en hard. Ze kunnen niets anders doen dan afwachten, ze geven geen kik, ze zouden er net zo goed niet kunnen zijn. Elk moment kan de deur van die cel openzwaaien: Spullen pakken en het vliegtuig in.
Wat is dit dan wèl waar ik tegen aan kijk? Hoe anders moet ik dit noemen? Dit is onze moderne wereld, nog geen holle kreet is hier uit een cel te horen, niemand te zien die vanachter de tralies zwaait. Het is een kamp waar ik tegen aan kijk, een blokkendozenkampement, zo modern, zo pre gefabriceerd met die beplating, grauw als het asfalt, zwaar als de wolken die boven me hangen vandaag.
Kunnen die mensen naar buiten kijken, dan is dit het laatste dat ze zien van ons land, dat op Schiphol zo vriendelijk wordt voorgesteld: Een desolaat gebied van hopen zand, steen, beton en verwrongen metalen balken. Hier, zo dichtbij de Aalsmeerderdijk, grenzend aan het Amsterdamse bos, waar je bootjes kunt huren en waar ik merels hoor zingen. Waar eenden in het water dobberen, jonge pullen in hun kielzog.
Aan de kant van de weg waar ik sta te schrijven, ligt een sloot. Oeverzwaluwen scheren in duikvlucht over me heen. Het tjirpen van weidevogels zal daarbinnen niet gehoord kunnen worden. Wanneer ik een marechausseebus aan zie komen, stap ik snel in en rijd weg. Mijn uitvoerige bezichtiging van dit complex, terwijl ik aan één stuk door notities maak, zal vast niet worden gewaardeerd, meen ik.
Al snel nadat ik dit van redelijkheid verschoonde oord achter me laat, trekt de bewolking open en maakt plaats voor de Hollandse idylle. Een wolkenlucht, blauw en wattig, zonlicht doorlatend in welkome stralen, als op een ansichtkaart door een toerist aan familie verzonden. Groeten Uit Holland.
Joke Kaviaar 7 juni 2004 |
